Communiceren over de energietransitie: Gebruik je een carrot of stick?

Op 30 maart is het onderzoeksproject Frames met Energie afgesloten met een symposium waaraan Jelmer Mommers, journalist Klimaat en Energie bij De Correspondent, een bijdrage leverde. Jelmer ging in op effectieve frames bij klimaatcommunicatie in het publieke debat.

Carrots en sticks

Als gemotiveerde energiecoöperatie is het soms moeilijk om voor te stellen dat er mensen zijn die de energietransitie minder hoog op de prioriteitenlijst hebben staan. De kunst en de winst voor energiecoöperaties is dan ook om het gesprek zo aan te gaan dat ook minder betrokken burgers het nut en de noodzaak inzien van de door jullie gewenste energietransitie. Maar hoe doe je dat?

Stick

Doe je dat met een stick? Ofwel een stok waarmee je rake klappen uit kan delen? Het aloude apocalyptische verhaal waarbij het einde van de wereld wordt voorspeld als we niet overgaan op duurzame energie. De realiteit naar voren halen: hagelbuien, schade door hevige buien, storm en droogte zijn voorbeelden van dergelijke stokken. Ook wordt regelmatig een moraal-stok gebruikt: "Als klimaatverandering slecht is, is het slecht om winst te maken met klimaatverandering. Daar moet je niet aan mee willen doen." Maar helpt dit om burgers mee te krijgen in jouw verhaal over duurzame energie? De wetenschap laat zien dat het bang maken van mensen echter niet de juiste uitwerking heeft. Ook volgens Jelmer helpen deze angstbeelden niet. Volgens hem houdt deze manier van praten het probleem eerder in stand dan dat het bijdraagt aan een oplossing. Het klimaatprobleem staat namelijk te ver van burgers af: er ís namelijk (nog) geen ravijn zichtbaar. Men merkt direct te weinig van deze narigheid of wacht juist af of de narigheid die voor de toekomst is voorspeld echt gaat komen. Niets doen ligt dan voor de hand. Maar wat werkt dan wel?

Carrot

Wijzen op verantwoordelijkheden en het gebruik van morele argumenten is volgens Jelmer wel effectief. Door niet de negatieve effecten van het de huidige situatie te benoemen, maar je juist te richten op de positieve effecten van de gewenste situatie. Wat vinden mensen wel belangrijk? Vrede en vooruitgang? Zelfredzaamheid? Dan is de energietransitie júist het middel, omdat Nederland in mindere mate afhankelijk is van andere landen voor grondstoffen. Een energietransitie kan de eigen zeggenschap betekenen, waar mensen juist behoefte aan hebben. Willen we alles behouden zoals het nu is? In de auto naar je werk? De verwarming op 21 graden? Juist door over te gaan op groene en duurzame energie kan ervoor gezorgd worden dat men niets van dit comfort verliest. Bovendien: duurzame energie is goedkoper!