Duurzame energiecommunity met lokaal opgewekte elektriciteit

energiecommunity lokale energie flexibiliteit

Er is een slimmer en flexibeler elektriciteitsnet nodig om pieken in vraag en aanbod van lokaal opgewekte duurzame energie op te vangen. Het energieproject Lokaal, Energie en Flexibiliteit (LEF) van Stedin in Hoog Dalem is een praktijkproef waarbij vijftien huishoudens één energiecommunity vormen. Met LEF wekken deze huishoudens samen zoveel mogelijk energie lokaal op. Die wordt direct onderling verhandeld, uitgewisseld en afgerekend. Hoe werkt dat precies? Arjen Zuijderduijn van Stedin deelt de ins en outs.

Een van de doelstellingen van het Klimaatakkoord is om het aandeel duurzaam opgewekte elektriciteit te vergroten van 7,4% nu naar 70% procent in 2030. “Dat betekent dat we door middel van zon en wind steeds meer decentraal gaan opwekken. In Nederland hebben we nu 99,995% betrouwbaarheid van het elektriciteitsnet. Je kunt probleemloos je telefoon of je elektrische auto opladen. Maar in een veranderend energielandschap stuiten we wel op enkele uitdagingen.”

Proactief investeren

“Het opwekgebied met lokale initiatieven wordt steeds groter. Op veel plaatsen liggen vrij dikke kabels, maar in bepaalde gebieden is er niet voldoende capaciteit. Dat gaat op een gegeven moment knellen. De vraag is hoe je daarop moet inspelen als je nog niet weet waar de initiatieven precies worden gerealiseerd. Door de huidige regelgeving kunnen wij als netbeheerder pas investeren in het net als er grote zekerheid is dat het ook de komende jaren gebruikt gaat worden en er een aanvraag bij ons wordt gedaan. Doelmatig investeren noemen we dat. Daardoor ontstaat echter wel vertraging. Er is een groeiende noodzaak om de regelgeving te veranderen, zodat wij proactief kunnen investeren op basis van verregaande plannen van ontwikkelaars.”

“LEF In Hoog Dalem is een sociaal duurzaam initiatief om de energie juist in de wijk te houden. Wij zien daarin een financieel stelsel dat voor iedereen voordelen biedt. De bewoners krijgen lokaal opgewekte duurzame energie en wij kunnen het verzwaren van het netwerk uitstellen. Dit is een hele andere manier van het net beheren. We gaan van reactief handelen op basis van een aanvraag, naar proactief handelen.”

Reduceren piekvraag

Stedin is in 2016 actief flexibiliteitsoplossingen voor het elektriciteitsnet gaan onderzoeken, met ook als doel om marktinitiatieven op dit gebied te stimuleren. “Wij zijn ervan overtuigd dat we door het slim omgaan met vraag naar en aanbod van elektriciteit flexibiliteit creëren. Zo hebben we net iets meer tijd om samen de juiste oplossing voor de energievoorziening te kiezen voor een regio. Diverse simulaties geven aan dat we met inzet van flexibiliteit en aanwezigheid van opslag de piekvraag met 30% à 35% kunnen reduceren.

In 2018 is door Stedin het technisch model Layered Energy System (LES) ontwikkeld. Door middel van blockchaintechnologie biedt dit model een oplossing voor problemen van het energiesysteem als gevolg van de energietransitie, zoals netwerkcongestie en het garanderen van spanningskwaliteit en systeembalans. LEF in Hoog Dalem is een pilot die in de periode 2019-2020 wordt gedraaid om LES als marktmodel in te zetten.

LEF Hoog Dalem

Van de circa honderd huizen in Hoog Dalem doen er 15 mee aan de pilot en starten samen een lokale flexmarkt. “Er zijn twee typen bewoners. Mensen die willen meedoen zonder ‘gedoe’ en zeer actieve bewoners die actief meedenken hoe we de software nog slimmer kunnen maken. Daarnaast hebben we bijvoorbeeld speciaal software laten ontwikkelen voor verouderde warmtepompen van negen jaar oud.” Alle 15 huizen hebben een warmtepomp en 12 huizen hebben door hun gunstige ligging ook zonnepanelen. Van deze 12 huizen hebben er drie een 12 kWh batterij om lokaal opgewekte elektriciteit tijdelijk op te slaan. Ook stelt een huishouden daarvoor de warmtepomp beschikbaar. Zuijderduijn: “Met meer variëteit heb je minder opslag nodig.”

Peer-to-community

Het systeem werkt op basis van vraag en aanbod volgens het principe peer-to-community. Als deelnemer bied je je energievraag en -aanbod aan. Er wordt een match gemaakt met een van de andere 14 deelnemers en vervolgens ga je met elkaar zaken doen. De zelflerende software bepaalt de energievraag op basis van vaste patronen in het energieverbruik. Verandert het patroon, dan pakt de software dat op. Ook kun je zelf bijvoorbeeld vakantieperiodes instellen. De privacy wordt gewaarborgd door de blockchain van de Energy Web Foundation en voldoet aan de VAG-regels.

“De prijs wordt gebaseerd op basis van vraag en aanbod. Is er veel zon? Dan is het aanbod hoger en de energieprijs op dat moment lager. Gebruikers kunnen per kwartier bekijken wat het verwachte verbruik is en wat de landelijke prijs is per kWh, en wisselen van aanbieder. Er vinden nu nog geen betalingen plaats. We kijken eerst of het systeem goed werkt. We kunnen in Hoog Dalem op kleine schaal de impact zien. Op termijn willen we meerdere en verschillende soorten wijken gaan betrekken om een lokale flexmarkt te starten.”

Landelijke uitrol

“Aangezien we als netbeheerder maatschappelijk geld besteden aan het beheer en onderhoud van de energie-infrastructuur is onze ambitie om steeds te blijven vragen, ontwikkelen en samen met partners te leren en te doen. Stedin wil met LEF de gemeenten, woningcorporaties en collectieven in hun duurzaamheidsambities steunen door het ontsluiten van flexibiliteit. Ook willen we met mkb-bedrijven aan de slag door ze te laten zien dat ze met energie opwekken geld kunnen verdienen in een lokale energiemarkt.”

“Komend jaar zijn we bezig om onze klantpropositie verder vorm te geven. De software zal voor de zomer van 2020 beschikbaar zijn zodat ontwikkelaars ermee aan de slag kunnen. We willen het systeem vrijgeven voor andere wijken door heel Nederland, ook in gebieden van andere netbeheerders. Daarvoor zijn we in gesprek met de LEF-partners (ABB, i.LECO en Energy21) om uiteindelijk tot een landelijk platform te komen”, aldus Zuijderduijn. “Ik hoop dat het lukt volgend jaar de volgende stappen te presenteren.”

Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met Arjen Zuijderduijn van Stedin. Het is geschreven n.a.v. de gelijknamige deelsessie tijdens het Evenement HIER opgewekt 2019.

Bekijk alle artikelen over:

Op de hoogte blijven?

Ontvang tips, artikelen, nieuws en meer! Geef hieronder aan welk thema je voorkeur heeft.

Lees voor meer informatie ons privacybeleid
Lijsten