Tips voor het opstarten en behouden van coöperaties

Tips voor het opstarten en behouden van coöperaties

Een coöperatie voor duurzame energie opstarten? Daar komen veel zaken bij kijken: subsidieregelingen, het bestuur, de administratie. Samenwerken lijkt een belangrijk onderdeel: “Verlies geen draagvlak en energie door alles zelf te doen”. Ook in het noorden van ons land hebben ze veel ervaring opgedaan met duurzame energiecoöperaties. Wat zijn de geheimen achter een succesvolle coöperatie? 

Wat is een coöperatie?
Een coöperatie is een autonome organisatie van personen die zich vrijwillig verenigen om gemeenschappelijk hun economische, sociale of culturele behoeften en ambities te behartigen, mede door middel van onderzoek. De coöperatie werkt als een verlengstuk voor overheden. In Nederland bestaan veel coöperaties. Zorgverzekeringen zijn voor bijna 100 % verenigd in coöperaties. Bij energie is dit 40 tot 50 %. 

Investeren of aansprakelijk zijn

“Het samen runnen van een coöperatie is noodzakelijk. Je moet investeren of aansprakelijk zijn”, zegt Ronald Korpershoek. Korpershoek is senior coöperatie-adviseur bij NCR in Utrecht. NCR is een kenniscentrum voor coöperatief ondernemen in Nederland dat inspireert en netwerkvorming stimuleert: “De coöperatie heeft een wettelijke aansprakelijkheid. Wat als leden niet meefinancieren of niet willen investeren? Dan kun je je afvragen wat je dan aan het organiseren bent. Je moet kijken naar wat je samen kunt doen. Hoe je gezamenlijk het maximale eruit kunt halen als leden. Want een coöperatie kan ook wat opleveren: leden hebben zeggenschap over de gang van zaken. Ook mag de coöperatie winst uitkeren aan haar leden.”

Creëer betrokkenheid

Korpershoek: “Uiteindelijk doen mensen vanuit passie mee: het blijft vrijwilligerswerk. Investeer daarom in een ledenbasis via kennis, educatie en het bewust omgaan met energie. Werk samen met andere coöperaties. Betrokkenheid is erg belangrijk voor het ontstaan van een bepaalde binding en het borgen van het langetermijnperspectief van de coöperatie.” Vaak is de oudere generatie actiever in dit soort energiecoöperaties. Korpershoek adviseert om ook jongere mensen erbij te betrekken, omdat zij de toekomst zijn. Korpershoek: “Rouleer in het bestuur. Je kunt ook een paar mensen verantwoordelijk maken voor de communicatie. Ga niet als bestuur alles zelf doen. Dan verlies je draagvlak én je eigen energie. Draagvlak moet het thema zijn.”

"Uiteindelijk doen mensen vanuit passie mee: het blijft vrijwilligerswerk” 
Ronald Korpershoek, Rabobank

MienskipsEnergie

In Friesland putten veel coöperaties kennis uit De Energiewerkplaats. De Energiewerkplaats heeft daarvoor MienskipsEnergie ontwikkeld. MienkipsEnergie is een werkwijze voor het gemeenschappelijk beslissen over energievraagstukken. Drie basisprincipes vormen het uitgangspunt: energie die men samen wenst, energie die men samen besluit en energie waar gezamenlijk van wordt geprofiteerd. De Energiewerkplaats werkt onder andere samen met de provincie Friesland, Ús Koöperaasje en de Friese Milieu Organisatie. Johannes Lankester is ondersteuner van MienskipsEnergie in Friesland. Lankester: “Duurzame energie via windmolens kun je vergelijken met het concept van de vroegere dorpsmolens: iedereen had te maken met de dorpsmolen. Nu geldt dat opnieuw: iedereen kan lid van worden van het dorpsbelang. Via het dorpsbelang ben je betrokken bij de windmolens, want het dorpsbelang heeft de molens in handen.”

Postcoderoosregeling

Met de postcoderoosregeling krijgen lokale bewoners de mogelijkheid om gezamenlijk in een coöperatie of vereniging van eigenaren te investeren in duurzame energie. In ruil hiervoor krijgen deelnemers een korting op de energienota. Deelnemers in een coöperatieve opwek zijn tot maximaal 10.000 kWh vrijgesteld van energiebelasting. Lankester raadt mensen aan om eerst zelf op zoek te gaan naar middelen bij de bewoners omdat de sociale binding erg belangrijk is. Mocht dat niet lukken, dan kan men uitwijken naar een crowdfunding-platform. Dan moet wel rekening worden gehouden met bijkomende kosten, en het rendement van een postcoderoosproject is niet veel.

Vind het wiel niet opnieuw uit

Ook Trynergie; een lokale energiecoöperatie zonder winstoogmerk, opgericht door enthousiaste idealisten en realisten, haalt de kennis bij MienskipsEnergie vandaan. Tseard van der Kooi is voorzitter van Trynergie: “We proberen het wiel niet opnieuw uit te vinden. Bij de Energiewerkplaats waar ook andere energiecoöperaties samenkomen, delen we de ervaringen en documenten. De processen gaan hierdoor sneller. Gebruik de bestaande wijkverenigingen of dorpsbelangen. Kijk of je het administratieve werk gezamenlijk kunt organiseren met andere coöperaties in de buurt.”

"We proberen leden te werven die geen groen hart hebben” 
Tseard van der Kooij, Coöperatie Trynergie

Groene harten kweken 

Van der Kooi: “We proberen leden te werven die geen groen hart hebben. Dit doen we op allerlei manieren, bijvoorbeeld door contact te zoeken met sport-, cultuur- of welzijnsverenigingen en op sportterreinen of in clubbladen van ons te laten horen. Ook verspreiden we folders in brievenbussen. Zo zijn we een bekend beeldmerk geworden. Het gaat om het stimuleren van draagvlak.” Het bestuur van Trynergie bestaat uit vier mensen. Trynergie heeft acht vertegenwoordigers: in ieder dorp één vertegenwoordiger. Van der Kooi: “Niet iedereen wil in het bestuur. Het is soms moeilijk om vrijwilligers te krijgen. Wees daarom helder over de omvang van de werkzaamheden en de einddatum, dan is het gemakkelijker om mensen aan te trekken. Die vaste schil komt één keer per jaar bij elkaar. Niet vaker dan nodig. Daarnaast hebben we de algemene ledenvergadering. Vier je successen en maak het gezellig, zodat het voor mensen óók leuk is om onderdeel te zijn van de coöperatie.”

Dit artikel is tot stand gekomen met medewerking van Johannes Lankester (Mienskipsenergie), Tseard van der Kooij (Coöperatie Trynergie), Ronald Korpershoek (Rabobank) en René Schellekens (Ministerie van Infrastructuur en Milieu Utrecht).

Bekijk alle artikelen over:

Op de hoogte blijven?

Ontvang tips, artikelen, nieuws en meer! Geef hieronder aan welk thema je voorkeur heeft.

Lees voor meer informatie ons privacybeleid
Lijsten