Werken aan kwaliteit met energiecoöperaties

Met het 10-jarig jubileum van een nieuwe lichting energiecoöperaties, verandert de aard van de vraagstukken die zij op de agenda hebben staan. Niet langer is het alleen de uitdaging om het project te realiseren, financiering te vinden, of vergunningen te verkrijgen. Er moet nu ook worden nagedacht over de organisatiekant, zoals automatisering van de administratie, governance en continuïteit van de organisatie. HIER opgewekt wil energiecoöperaties ondersteunen bij deze ontwikkeling en is hiervoor gestart met de pilot kwaliteitsimpuls.

Hoe kom je tot sterke statuten? Hoe houd je leden betrokken? Welk systeem gebruik je voor de administratie? Is het mogelijk iemand in dienst te nemen? Zomaar wat vragen waarmee een energiecoöperatie te maken krijgt. Een energiecoöperatie die al enige tijd operationeel is, tenminste. HIER opgewekt en branchevereniging ODE Decentraal merkten een toename van dit type vragen door coöperaties die een professionaliseringsslag willen maken.

“We zien een verschuiving bij coöperaties naar grotere projecten en meer verantwoordelijkheden,” vertelt Merian Koekkoek, projectmanager bij HIER opgewekt. Zij legt uit dat dit komt doordat er voor veel coöperaties een nieuwe fase aanbreekt: “Vanaf 2007 zijn veel nieuwe lokale energiecoöperaties gestart. De eerste projecten zijn nu operationeel en dat geeft de coöperaties de ruimte om na te denken over nieuwe plannen, maar ook over hoe de coöperatie is georganiseerd en hoe dat eventueel beter kan.”

Vragen over professionalisering en kwaliteit

De vragen die spelen bij coöperaties zijn onder te verdelen in grofweg vier categorieën: Financiering, ledenbetrokkenheid, professionaliseren van de werkorganisatie en governance. Voorbeelden daarvan zijn dat de energieprojecten, in beperkte mate, geld beginnen op te leveren en dat coöperaties zoeken naar een zinnige bestemming daarvoor. Dit is vaak een nieuw project, maar dit maakt hetook mogelijk om mensen wat te betalen voor diensten die zij leveren aan de coöperatie.

Een andere vraag is hoe de coöperatie ervoor kan zorgen dat de leden betrokken blijven. Ook als de eerste hordes zijn genomen, is het niet de bedoeling dat de betrokkenheid van leden verslapt. Wat zijn de volgende activiteiten? En hoe betrek je leden in het proces van besluitvorming? “Een coöperatie wordt uiteindelijk aangestuurd door de leden. Dat vraagt om een structuur waarbinnen je samen tot nieuwe plannen en projecten komt.”

Ondersteuning bij ontwikkeltraject

Voor HIER opgewekt was de toename van dergelijke professionaliseringsvragen reden om na te denken over een nieuwe manier om deze coöperaties te ondersteunen in hun ontwikkeltraject. Dit ontwikkeltraject start met een aantal basis principes waar de deelnemers aan voldoen, zoals een open en democratische organisatie zijn. “Energiecoöperaties zoeken naar een middel waarmee hun kwaliteiten aan te tonen zijn” vult Koekkoek aan. “Met dit traject willen we laten zien dat coöperaties het belangrijk vinden om zichzelf te verbeteren en dit ook willen uitdragen.”

Verbeterplan ontwikkelen

Het enthousiasme om deel te nemen is groot. Vijf energiecoöperaties hebben zich nu aangesloten bij de pilot. Het werkt als volgt: Samen met HIER opgewekt brengen de deelnemende coöperaties in kaart hoe het nu gaat en wat er beter kan. Zij formuleren zelf ontwikkelpunten waar zij mee aan de slag gaan, en bespreken deze met de andere deelnemers en een bredere groep energiecoöperaties tijdens de bijeenkomsten van HIER opgewekt. Eind van het jaar volgt een gezamenlijke evaluatie. HIER opgewekt begeleidt dit proces, door te ondersteunen bij het ontwikkelen van het verbeterplan. Tijdens het proces kunnen de coöperaties gebruik maken van de expertise uit het kenniscluster coöperatie ontwikkeling.

Hoewel het uiteindelijke doel is om energiecoöperaties een stuk verder te brengen, is HIER opgewekt met deze pilot al veel eerder tevreden. “Dit jaar willen we vooral gebruiken om het denken over professionalisering en kwaliteit bij coöperaties op gang te brengen,” legt Koekkoek uit. “Het zou natuurlijk mooi zijn als de eerste deelnemers met elkaar goede verbeteringen doorvoeren in hun coöperaties, maar we houden er rekening mee dat ontwikkelingen over het algemeen niet zo snel gaan. Voor ons is dit eerste jaar geslaagd als het ervoor zorgt dat energiecoöperaties hiermee aan de slag gaan en het onderwerp onder de aandacht is gebracht. Bij de evaluatie bekijken we of het zo werkt en hoe er verder opgeschaald kan worden.”