Wat het demissionaire kabinet wil doen om zonne-energie duurzaam te laten groeien
Op 6 juli 2023, een dag voor de val van het kabinet Rutte IV, verstuurde minister Jetten van Klimaat en Energie zijn tweede 'zonnebrief' naar de Tweede Kamer. Hierin beschrijft hij de uitdagingen voor de opwek van zonne-energie in Nederland en welke randvoorwaarden nodig zijn om zonne-energie duurzaam te laten groeien. In dit artikel vatten we die randvoorwaarden samen.
Jetten begint zijn brief met de stelling dat het goed gaat met zonne-energie in Nederland. Wat betreft de opwek van zonnestroom per hoofd van de bevolking zijn we koploper in de Europese Unie. Ook is de groei van zonne-energie nog nooit zo hoog geweest als afgelopen jaar.
Tegelijkertijd loopt ons nationale energiesysteem door de snelle groei ook vast. Voor langetermijnoplossingen lossen werkt het kabinet aan de kabinetsvisie ‘Nationaal Plan Energiesysteem (NPE)’.
Maar om ook op korte termijn oplossingen te bieden en zonne-energie op duurzame wijze te laten groeien, heeft de minister een lijst opgesteld met voornemens en actiepunten. In onderstaande lijst vatten we die voor je samen.
Noot: Het is gezien de politieke situatie overigens nog wel afwachten wat het ministerie hiervan daadwerkelijk kan gaan uitvoeren.
1. Ruimtelijke aspecten
- In gesprek over extra opwekmogelijkheden in de RES-regio’s (Regionale Energiestrategie), en nieuwe nieuwe afspraken maken voor na 2030.
- Blijven vasthouden aan de 'Voorkeursvolgorde Zon'. De uitdrukkelijke voorkeur voor opweklocaties gaat uit naar daken. Landbouw- en natuurgronden worden worden pas in laatste instantie overwogen.
- Aanvullen van 'Voorkeursvolgorde Zon' met de voorwaarden waaronder een beperkt aantal uitzonderingen voor zonne-energie op landbouw- en natuurgronden gelden.
- Met het programma Mooi Nederland methodes ontwikkelen hoe overheden zonne-energie goed kunnen inpassen in de openbare ruimte.
- Onderzoeksprogramma’s opzetten om de (ecologische) effecten van zonnepanelen op water en zee te onderzoeken.
- Een actieplan voor meer zonne-energie op monumenten en onderzoek naar een mogelijke aanpassing van belemmerende wet- en regelgeving.
- Een meerjarenprogramma 2025 opstellen voor het gereserveerde bedrag in het Klimaatfonds voor meer zon op dak.
- Onderzoeken of zonnepanelen in combinatie met dakversterking of lichtgewicht panelen in de regulering Stimulering Duurzame Energieproductie en Klimaattransitie (SDE++) kan worden meegenomen.
- Eisen opstellen rondom natuurinclusiviteit bij vergunningen, en de samenwerking met andere ministeries op dit thema uitbreiden.
- De versnellingsagenda voor de verduurzaming van VvE's uitwerken en onderzoeken of zonnepanelen op VvE's ook kan worden opgenomen in de Subsidieregeling voor Verduurzaming voor Verenigingen van Eigenaars (SVVE) en welke knelpunten er in de bestaande VvE-besluitvormingsregels bestaan.
- Vaststellen hoeveel overheidsdaken geschikt zijn voor zonnepanelen en op hoeveel van die daken in 2025 panelen moeten liggen.
- Uitbreiden van het Programma Opwek Energie op Rijksvastgoed (OER).
- Een mogelijke vrijstelling voor de verplichting van een milieueffectenrapportage bij landelijk aangewezen gebieden voor duurzame opwek.
- Een nieuwe standaard voor nieuwbouw waarbij er op zo veel mogelijk daken (mits technisch, functioneel en economisch haalbaar) zonne-energie wordt opgewekt.
- Voor bestaande bouw de Erkende maatregelenlijst van de energiebesparingsplicht (voor bedrijven) uitbreiden met zon op dak voor bedrijfs- en utiliteitsgebouwen.
- Gemeenten de bevoegdheid geven om eigenaren van bestaande utiliteitsgebouwen van een bepaalde grootte te verplichten om het dak te benutten voor zonnepanelen.
- Verscherpen van de verplichting voor een minimumwaarde hernieuwbare energie bij ingrijpende renovaties van gebouwen.
- Uitwerken van de Europese verplichting voor (semi-) publieke gebouwen om daken beschikbaar te stellen aan derden voor zonne-energie.
- Verplichten van zonnepanelen boven nieuw te bouwen parkeerplaatsen, en onderzoeken hoe zonnepanelen boven bestaande parkeerterrein gestimuleerd en verplicht kunnen worden.
2. Verantwoorde en kwalitatieve ontwikkeling van zonne-energie
- Mogelijk maken van productie van zonnepanelen in Nederland, met circulariteit als belangrijk uitgangspunt.
- Verhogen van de verplichte afvalbeheerbijdrage van zonnepanelen naar 4 cent per kilogram, ten behoeve van een fonds voor grootschalige recycling van zonnepanelen.
- Onder de loep nemen van overheidssubsidies voor zonne-energie om de kans op overwinsten te beperken. Er worden manieren van lichte ondersteuning onderzocht.
3. Netcapaciteit en systeeminpassing
- Prioriteit geven aan uitbreiding van het elektriciteitsnet (samen met netbeheerders).
- Toepassen van slimme oplossingen, zoals lokaal ‘energiedelen’, het bij elkaar brengen van vraag en aanbod en het afkoppelen van zonne-energie op piekmomenten.
- Uitvoeren van het Landelijk Actieplan Netcongestie (LAN): netuitbreiding, beter benutten van het net, vergroten flexibele netcapaciteit. en uitbreiding en beter gebruik van het laagspanningsnet.
- Stimuleren van de uitrol van grootschalige batterijen door te investeren in batterij-innovaties en een verplichting van batterijen bij grootschalige zonneparken.
- Verhogen van het eigen verbruik van huishoudens op piekmomenten (onder andere door de afbouw van de salderingsregeling).
- Noot bij bovenstaande: Jetten ziet thuisbatterijen overigens niet als rendabele investering voor huishoudens. Ook lossen ze de problemen rondom netcongestie waarschijnlijk niet op.
4. Rechtvaardige verdeling van de baten van opwek met zonne-energie
- Invoeren van tijdelijke subsidie voor woningbouwcorporaties en particuliere verhuurders als de salderingsregeling wordt afgebouwd, deels bekostigd uit het Klimaatfonds.
- Een effectievere inzet van investeringen voor zonne-energie in de huursector.
- Steunen van MKB’ers in hun verduurzamingsvoornemens, door onder andere betere informatie over zonne-energiesystemen, installateurs en financiering.
5. Vergroting productiecapaciteit van zonne-energie in Nederland en Europa
- Een analyse uitvoeren om te bepalen of er sprake is van een risicovolle strategische afhankelijkheid in de keten van zonnepanelen en of extra overheidsingrijpen noodzakelijk en wenselijk is.
- Knelpunten wegnemen voor de Nederlandse mobiliteitssector op zonne-energie.
6. Veilig werken en veilige installatie van zonne-energie
- Onderzoeken naar de oorzaken van brand bij gebouwgebonden zonne-energie.
- In gesprek over de onverzekerbaarheid van specifieke zonne-projecten met het Verbond van Verzekeraars (VvV), de sector en Nationaal Programma RES .
- Leren van de praktijk over het opruimen van zonnepaneeldeeltjes na een brand en afwegen of verdere handelingen vanuit de Rijksoverheid nodig zijn.
Meer informatie:
- De volledige tweede zonnebrief van minister Jetten
- Samenvatting van de eerste zonnebrief van Jetten (zomer 2022)
- Voorbeelden van multifunctioneel ruimtegebruik in zonneprojecten
