Een warmtepomp is een apparaat waarmee je op een duurzame manier elektrisch je huis kunt verwarmen. Maar wat is zo'n warmtepomp nou precies? Is het iets voor jou? En hoe ziet een warmtepomp er eigenlijk uit?
Een warmtepomp: wat is dat?
Een warmtepomp is een elektrisch apparaat waarmee je je huis kunt verwarmen. In plaats van het cv-leidingwater of de lucht direct te verwarmen met stroom, onttrekt de warmtepomp warmte uit een bron. Bijvoorbeeld de buitenlucht, de bodem of zonnecollectoren op je dak.
In dat proces gebruikt de warmtepomp stroom. Het is een slim systeem, want onder de juiste omstandigheden gebruikt een warmtepomp 1 kWh stroom om ongeveer 4 kWh warmte te maken. Je huis moet dan wel goed geïsoleerd zijn, en je radiatoren of vloerverwarming geschikt. Lees hier verder hoe dat zit.
Hoe ziet een warmtepomp eruit?
Een warmtepomp ziet er anders uit dan een cv-ketel en neemt meer ruimte in beslag.
Ervaringen met warmtepompen
Er zijn al veel mensen die overstapten van een cv-ketel naar een warmtepomp. We hebben een aantal ervaringsverhalen voor je verzameld.
Wanneer is een warmtepomp een goed idee?
Een warmtepomp is een flinke investering die je waarschijnlijk zoveel mogelijk terug wil verdienen met een lage energierekening. De warmtepomp moet dan zo efficïent mogelijk werken. Daarvoor is het belangrijk dat je huis geschikt is voor lagetemperatuurverwarming. Dat klinkt misschien niet comfortabel, maar dat is het juist wél. Je kamers worden net zo warm als met hogetemperatuurverwarming, maar om dit voor elkaar te krijgen stroomt er water door je leidingen heen dat veel minder heet is dan je misschien gewend bent. Hoe lager de watertemperatuur die de warmtepomp hoeft te maken, hoe zuiniger hij werkt. In een ideale situatie hoeft het water niet warmer te worden dan 35°C, terwijl een cv-ketel vaak tot 70-90°C verwarmt.
Om op lage temperatuur te verwarmen, moet je huis aan een aantal voorwaarden voldoen:
Isolatie om weinig warmte te verliezen
Om op lage temperatuur te verwarmen, moet je huis voldoende geïsoleerd zijn. Als je teveel warmte verliest, wordt je huis simpelweg niet warm. Maar er is nog een reden: met lagetemperatuurverwarming duurt het langer om je huis op te warmen. Om het comfortabel te houden moet je verwarming in het stookseizoen dan ook altijd aanstaan - even uitzetten als je van huis of naar bed gaat is niet handig. En als de verwarming altijd aanstaat, wil je natuurlijk wél zo weinig mogelijk warmte verliezen. Anders ben je alsnog duur uit.
Over het algemeen is isoleren tot energielabel B voldoende om je huis met een warmtepomp te verwarmen. Dat betekent dat je goede dak-, vloer- en gevelisolatie hebt, en HR++ glas.
Een geschikt afgiftesysteem
Je warmte-afgiftesysteem, zoals radiatoren of vloerverwarming, moet voldoende capaciteit hebben om met een lage watertemperatuur je huis warm te krijgen. Over het algemeen geldt dat hoe grote het oppervlak van het systeem is, hoe meer warmte het kan afgeven. Vloerverwarming is daarom vaak geschikt, maar er bestaan ook speciale lagetemperatuurradiatoren. Ook zijn er voorbeelden van mensen die overstapten op een warmtepomp en hun radiatoren niet hoefden te vervangen.
Goede ventilatie voor je gezondheid
Bij goede isolatie hoort goede ventilatie. Door goed te isoleren en kieren te dichten, komt er steeds minder verse buitenlucht het huis binnen. Dat is natuurlijk ook de bedoeling, maar té weinig frisse lucht in huis is ongezond. Zorg dus altijd dat er goed geventileerd wordt.
Centrale balansventilatie
Het beste systeem voor frisse lucht in combinatie met een warmtepomp is centrale balansventilatie met warmteterugwinning. Dat systeem haalt verse lucht van buiten, en verwarmt deze met de 'gebruikte' lucht die naar buiten geblazen wordt. Één apparaat verdeelt de frisse lucht via een buizenstelsel door de hele woning. Het is heel efficiënt, maar ingrijpend en kostbaar om in te bouwen in een bestaand huis.
Decentrale balansventilatie
Een goed alternatief voor centrale balansventilatie is decentrale balansventilatie met warmteterugwinning. Dit werkt volgens hetzelfde principe, maar ventileert maar één ruimte zoals de woonkamer. Er wordt een ventilatiebox direct tegen de buitenmuur aan geplaatst, en er is dus geen buizenstelsel nodig. Dat scheelt een hoop gedoe. Het nadeel is dat in andere ruimtes nog steeds koude lucht binnenkomt bij het ventileren. In de praktijk verwarmen veel mensen alleen de huiskamer, dus daar is energiezuinig ventileren het belangrijkst.
Vraaggestuurde mechanische ventilatie
Vraaggestuurde mechanische ventilatie is ook een optie: er wordt dan via roosters lucht van buiten aangezogen en via een ventiel in het plafond wordt lucht afgevoerd. Er gaat verwarmde lucht naar buiten, maar slimme sensoren zorgen dat alleen geventileerd wordt wanneer er teveel vocht of CO₂ in de lucht is.
Wat als je huis niet geschikt is - of gaat worden?
Er is voorlopig geen reden tot zorgen als je denkt dat jouw huis niet geschikt is voor een warmtepomp. Er zijn namelijk ook andere manieren om van het gas af te gaan, zoals met een warmtenet. Bovendien hoef je niet helemaal alleen te bedenken wat in jouw situatie een geschikt alternatief voor aardgas is, aangezien je gemeente de taak heeft gekregen om dit per wijk uit te zoeken.
Welke soorten warmtepompen zijn er?
De ene warmtepomp is de andere niet. Verschillende soorten maken gebruik van verschillende bronnen en geven de warmte op verschillende manieren af aan je huis. Ook zijn er hybride warmtepompen die samenwerken met een HR-ketel op gas.
Warmtepompen om volledig elektrisch mee te verwarmen
- Lucht/waterwarmtepomp: Deze onttrekt warmte uit de buitenlucht en verwarmt hiermee het water dat door je leidingen stroomt. Binnen in huis staat een apparaat dat ongeveer zo groot is als een flinke koelkast, vaak nog met een extra vat om warm water op te slaan. Buiten op het dak of in de tuin staat ook een apparaat om warmte mee te winnen.
- Bodem/waterwarmtepomp: Dit type gebruikt de grond als bron en verwarmt water in je leidingen. Het deel dat warmte wint, zit buiten in de grond ingegraven. Een voordeel van deze warmtepomp is dat het weinig stroom kost om er in de zomer mee te koelen.
- Warmtepomp met PVT-panelen: Om water in je leidingen te verwarmen, gebruikt de warmtepomp zonnewarmte uit speciale panelen die op je dak liggen.
- Lucht/luchtwarmtepomp: De buitenlucht wordt als bron gebruikt. Deze warmtepomp maakt daar echter geen warm water van, maar warme lucht. Vaak is dit vooral geschikt om een enkele ruimte mee te verwarmen, maar er bestaan ook systemen voor meerdere kamers. In de zomer functioneert hij ook als airco. Deze warmtepomp staat ook wel bekend als een split airco.
Hybride warmtepompen
Een hybride warmtepomp zorgt een groot deel van het jaar voor de verwarming, maar hij is aangesloten op een cv-ketel die bijspringt wanneer het nodig is. Dat is vooral handig in huizen die op koude dagen niet warm worden met de lagetemperatuurverwarming van een warmtepomp.
Om een hybride warmtepomp goed te laten werken moet het huis wel enigszins geïsoleerd zijn, want ander moet de cv-ketel teveel bijspringen en heeft het warmtepompdeel niet zoveel effect. We hebben in een handig schema uitgelegd wanneer het verstandig is om een hybride warmtepomp te overwegen.
Bekijk of jouw huis geschikt is voor een hybride warmtepomp
Soorten hybride warmtepompen
- Hybride lucht/waterwarmtepomp: deze onttrekt warmte uit de buitenlucht en verwarmt het water in je cv-leidingen.
- Ventilatiewarmtepomp: wanneer je mechanische ventilatie in huis hebt, wordt in het stookseizoen verwarmde lucht naar buiten geblazen. Een ventilatiewarmtepomp wint zoveel mogelijk van de warmte uit die lucht en verwarmt daarmee water.
In combinatie met groen gas is een hybride warmtepomp aardgasvrij.
Voor- en nadelen van een warmtepomp
+
- Het is een bewezen technologie, zo wordt het in veel landen als Duitsland en Japan al grootschalig toegepast.
- Het is duurzaam, er is relatief weinig stroom nodig om je huis te verwarmen. Het is wel belangrijk om groene stroom te gebruiken.
- Bij een warmtepomp hoort goede isolatie, en dit is comfortabel. Lekker warm in de winter en koel in de zomer!
- Prettige en constante manier van verwarmen.
- Heb je ook vloerverwarming? Geen koude voeten!
- Een warmtepomp kan soms gevallen ook koelen, handig voor in de zomer.
- Je kan dit doen voor je eigen woning en zo je eigen plan trekken.
-
- De (isolatie)maatregelen en aanschaf van een warmtepomp zijn duur. Meer informatie over warmtepompen en prijzen vind je op de website van Milieu Centraal.
- Vergaande isolatie is vereist voor je een warmtepomp kan installeren. Als je dit nog moet regelen, kan dat ingrijpend zijn.
- Met lagetemperatuurverwarming kan je de temperatuur niet zomaar een graadje bijstellen, dat is even wennen.
- Een warmtepomp en alle bijbehorende onderdelen nemen veel ruimte in beslag.
- Sommige warmtepompen maken geluid. Hoeveel, dat varieert per model. Er bestaan wel omkastingen die het geluidsniveau verlagen.
Wat kost een warmtepomp
Een warmtepomp is vaak een flinke investering, en de prijzen lopen behoorlijk uiteen. Een kleine lucht/luchtwarmtepomp is soms te koop voor minder dan €1000, terwijl een krachtige warmtepomp met een bodembron wel €20.000 kan kosten.
Milieu Centraal heeft een handige check gemaakt waarmee je een idee kunt krijgen van wat een lucht/water-, bodem/water- of hybride warmtepomp voor jouw huis zou kosten.
Subsidie voor warmtepompen
De overheid wil graag dat meer mensen gas gaan besparen met een warmtepomp. Je krijgt daarom op veel modellen subsidie. Het bedrag varieert van €750 tot €5000. Goed om te weten: op lucht/luchtwarmtepompen wordt geen subsidie gegeven.
Hoe werkt een warmtepomp?
Een warmtepomp haalt warmte van buiten en gebruikt deze warmte voor verwarming en warm water. Buiten is het gemiddeld 15 graden, maar om een goed geïsoleerd huis warm te krijgen moet de temperatuur die de warmtepomp levert zo’n 35 tot 50 graden zijn. Hoe dat werkt leggen we uit in de volgende stappen, met als voorbeeld een lucht/waterwarmtepomp.
1. Een warmtepomp bestaat uit een binnen- en buitengedeelte. De lucht stroomt door het buitengedeelte van de warmtepomp.
2. In het buitendeel van de warmtepomp zit een vloeistof met een heel laag kookpunt. De buitenlucht is relatief warm, zelfs in de winter, en geeft zijn warmte af aan de vloeistof. De vloeistof gaat koken en verdampt.
3. De damp wordt opgevangen in het binnengedeelte van de warmtepomp. Daar wordt het 'samengeperst' met een compressor waardoor de temperatuur stijgt tot 40 graden. Bijna alle elektriciteit die een warmtepomp verbruikt, wordt gebruikt in dit proces.
4. Vervolgens wordt de samengeperste warmte overgedragen aan de centrale verwarming van je huis. De warmte wordt eerst opgeslagen in een (buffer)vat. Van daaruit wordt het door je huis verspreid via speciale radiatoren of wand- en vloerverwarming, net zoals je cv-ketel dat nu doet.
5. Als de warmte is afgegeven aan de centrale verwarming, stroomt de afgekoelde vloeistof weer naar het buitendeel van de warmtepomp. Hier begint het proces weer bij stap 1.
